รังสีโปรตอน “มิสไซล์” ล็อคเป้า-ยิง ความหวังใหม่รักษามะเร็ง

“ทางทฤษฎีฟิสิกส์พบว่า อนุภาคโปรตอนมีความสามารถพิเศษ คือ ขณะที่รังสีวิ่งเข้าไปในร่างกาย จะมีการปลดปล่อยพลังงานออกมาเพียงเล็กน้อย แต่เมื่อถึงความลึกที่ต้องการ อนุภาคโปรตอนจะปล่อยพลังงานออกมามาก เหมือนยิงมิสไซล์ไปที่ก้อนมะเร็ง แล้วจรวดก็ทำลายล้างเซลล์มะเร็งบริเวณนั้น เรียกว่า มุ่งเป้า (Focus) กว่าการฉายรังสีแบบเดิม ทำให้เนื้อเยื่อข้างเคียงได้รับผลกระทบน้อยกว่า ผลที่ได้คือ โอกาสหายจะเพิ่มขึ้นมาก คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยก็ดีขึ้นด้วย”

ยกตัวอย่าง กรณีที่ก้อนมะเร็งอยู่กลางลำตัว การฉายรังสี X-ray ในปัจจุบันจะใช้วิธีฉายรังสีเฉลี่ยรอบร่างกาย คือฉายรังสีจากหลายทิศทาง โดยแต่ละทิศต้องให้รังสีไม่เยอะเกินไป เพื่อให้รังสีไปรวมที่ก้อนมะเร็ง เพื่อเฉลี่ยให้เนื้อเยื่อปกติรอบร่างกายไม่ได้รับรังสีเยอะเกินไป แต่วิธีรักษาด้วยอนุภาคโปรตอน จะสามารถปล่อยรังสีในบริเวณ ในความลึก และในปริมาณที่ต้องการได้ ทำให้หวังผลได้มากขึ้น ขณะที่ปริมาณรังสีรอบตัวผู้ป่วยจะลดลง และจากประสิทธิภาพการรักษาที่สูง จึงช่วยลดจำนวนครั้งในการฉายแสงของผู้ป่วยแต่ละรายลงได้ ทำให้โรงพยาบาลสามารถให้บริการผู้ป่วยได้เพิ่มขึ้น ​

ทั้งนี้ หลักการของเครื่องฉายรังสีอนุภาคโปรตอน คือ มี “ไซโคลตรอน” ซึ่งทำจากเหล็กบริสุทธิ์หนัก 90 ตัน เป็นเครื่องเร่งอนุภาคโปรตอน โดยเร่งให้มีความเร็ว 2 ใน 3 ของความเร็วแสง หรือประมาณ 200,000 กิโลมตรต่อวินาที พร้อมด้วยท่อลำเลียงอนุภาคโปรตอนเป็นแท่งแม่เหล็กหนักอีกหลาย เพื่อบังคับทิศทางและความเร็วของรังสีให้สามารถเข้าสู่ร่างกายได้ลึกถึง 30 เซนติเมตร ซึ่งทั้งหมดนี้ หมายถึง ต้นทุนค่าเครื่องไม่ต่ำกว่า 1,000 ล้านบาท และค่าบำรุงรักษาที่สูงถึง 100-200 ล้านบาทต่อปี 

“ด้วยต้นทุนที่สูงมาก เราจึงของบรัฐบาลมาได้แค่เครื่องเดียว ฉะนั้น ต้องเลือกผู้ป่วยที่คิดว่าจะได้ประโยชน์ที่สุดจากการรักษาในวิธีนี้ นั่นก็คือ ผู้ป่วยมะเร็งในอวัยวะที่เนื้อเยื่อไวต่อรังสี เช่น มะเร็งตับ มะเร็งสมองและไขสันหลัง หรืออยู่ติดอวัยวะสำคัญหรืออยู่ในตำแหน่งที่ฉายรังสียาก เช่น ศีรษะ ไขกระดูก และลำคอ เพราะการให้รังสีด้วยเทคโนโลยีปัจจุบัน อาจไม่สามารถเพิ่มปริมาณรังสีให้สูงพอจะฆ่าเซลล์มะเร็งได้หมด แต่ถ้าเพิ่มปริมาณรังสีมากไปก็อาจส่งผลต่อเนื้อเยื่อปกติเยอะรุนแรงเกินไป”