ศักยภาพของเศรษฐกิจไทยในปัจจุบันอยู่ตรงไหน แล้วเราต้องทำอย่างไรจึงจะยกระดับขึ้นได้

    คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่าในช่วง 1 ปีที่ผ่านมานั้น เศรษฐกิจไทยกำลังมีปัญหาและประชาชนจำนวนหนึ่งรู้สึกว่ามีชีวิตความเป็นอยู่ที่ยากลำบากมากขึ้น โดยทั้งภาครัฐบาลและภาคประชาชน ต่างก็ตั้งคำถามว่า “ทำไมเศรษฐกิจไทยจึงมีทิศทางที่ไม่ได้ฟื้นตัวดีอย่างที่หลายฝ่ายคาดนัก หลังผ่านวิกฤต COVID-19 มา” ซึ่งความกังวลต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น เสียงสะท้อนที่ดังชัดเจนกึกก้อง และพาดหัวข่าวเชิงลบต่าง ๆ จากแทบทุกสำนัก ไม่ว่าจะเป็นการหั่นเป้าประมาณการเศรษฐกิจ การที่ค่าเงินบาทอ่อนเกือบที่สุดเมื่อเทียบกับสกุลเงินอื่นในภูมิภาค และกระทั่งการปรับตัวลงของตลาดหุ้นไทย (SET Index) สู่จุดต่ำสุดในรอบกว่า 3 ปี เมื่อไม่นานมานี้ ทำให้หลายฝ่ายรวมถึงผู้เขียนเอง ได้ตั้งคำถามและพยายามค้นหาคำตอบว่าแท้จริงแล้ว เศรษฐกิจไทยกำลังอยู่ในจุดที่วิกฤตแล้วหรือไม่ ปัญหาอะไรกันแน่ที่ทำให้เศรษฐกิจแย่ลง แล้วพอจะมีทางออกในเรื่องนี้หรือไม่ อย่างไร 

    ที่ผ่านมา เศรษฐกิจไทยมีศักยภาพการเติบโตที่อยู่ในระดับสูง โดยในช่วงปี 1992-1996 เศรษฐกิจไทยขยายตัวโดยเฉลี่ยมากถึงปีละ 7.3% แต่เมื่อเผชิญกับวิกฤตต้มยำกุ้งจนผ่านพ้นไปได้ เศรษฐกิจไทยมีอัตราการขยายตัวที่ต่ำลงจากเดิมเหลือเพียงปีละ 4.3% โดยเฉลี่ย และในวิกฤตการณ์ครั้งล่าสุดที่ผ่านมา หรือวิกฤต COVID-19 หลังจบวิกฤตดังกล่าว ประเทศไทยมีการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ลดลงมาอยู่ที่เพียงปีละ 2.0% โดยเฉลี่ยเท่านั้น

    ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าในแต่ละครั้งที่เราเผชิญกับวิกฤตทางเศรษฐกิจ ศักยภาพของการเติบโตทางเศรษฐกิจของไทยมักจะมีแนวโน้มที่ลดลงเรื่อยมา และเป็นภาพที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยหลายหน่วยงานระบุว่าเป็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วนและตรงจุด เพื่อที่จะพลิกฟื้นศักยภาพที่เราเคยมี ให้กลับมามีเศรษฐกิจที่เติบโตได้อย่างแข็งแกร่งอีกครั้ง และหากจะนึกฝันว่าจะผลักดันให้เศรษฐกิจไทยกลับไปเติบโตได้ในระดับ 5.0% ต่อปี จะมีแนวทางในการดำเนินการอย่างไร เพื่อให้สามารถไปได้ถึงฝั่งฝัน 

    เนื่องจากเศรษฐกิจไทยขับเคลื่อนด้วย 3 ภาคส่วนใหญ่ ๆ ประกอบด้วยภาคเกษตรกรรม 6.3% ของ GDP ภาคอุตสาหกรรม 31.3% ของ GDP และภาคบริการ 62.4% ของ GDP ในขณะที่แรงงานในภาคส่วนต่าง ๆ พบว่า กว่า 1 ใน 3 ของแรงงานทั้งหมดกระจุกตัวอยู่ในภาคการเกษตร และเป็นสิ่งที่สะท้อนว่าผลิตภาพของการผลิต (Productivity) ในภาคการเกษตรเพียง 0.21% นั้น ต่ำมากและควรจะต้องดำเนินการแก้ไขอย่างเร่งด่วน ภาครัฐควรมีแนวทางในการยกระดับการทำเกษตรกรรมให้ก้าวหน้าไปสู่เกษตรแม่นยำ (Precision Agriculture) มีการใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยให้เกษตรกรรู้ว่าควรจะเพาะปลูกพืชชนิดไหน ความต้องการของตลาดในระยะข้างหน้าจะเป็นอย่างไร รวมถึงทราบข้อมูลการพยากรณ์ของสภาพอากาศอย่างแม่นยำ โดยในการศึกษาพบว่า หากรัฐมีการสนับสนุนเครื่องจักรและเทคโนโลยีรวมถึงการบริหารจัดการที่ดีเพียงพอ เราจะสามารถยกระดับศักยภาพของประเทศได้กว่า 0.8% ของ GDP

    นอกจากนี้ ปัญหาทรัพยากรมนุษย์เป็นอีกปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อศักยภาพการเติบโตของเศรษฐกิจอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ การปฏิรูปด้านการศึกษาเพื่อพัฒนาทักษะฝีมือแรงงานอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการผลิตบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ ตรงกับที่ตลาดแรงงานต้องการในอนาคต ก็เป็นอีกหนึ่งปัญหาใหญ่ที่ต้องเร่งแก้ไข โดยการศึกษาของโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (United Nations Development Programme: UNDP) ระบุว่า หากประเทศไทยสามารถลดจำนวนของเด็กที่ถูกผลักออกไปจากระบบการศึกษาจะช่วยขจัดผลกระทบในเชิงลบทางเศรษฐกิจ (Economic Costs) ได้กว่า 200,000 ล้านบาท อีกทั้งกองทุนเงินให้กู้ยืมเพื่อการศึกษา (กยศ.) ประเมินว่า การปฏิรูปด้านการศึกษาอย่างเป็นระบบอาจช่วยยกระดับ GDP ของประเทศไทยได้สูงขึ้นถึง 1.7%